Nunatsinni Eqqartuussiviit pillugit paasissutissat

Nunatsinni Eqqartuussiviit, tassaasut eqqartuussisoqarfiit sisamat, Kalaallit Nunaanni Eqqartuussivik aamma Nunatta Eqqartuussisuuneqarfia, Danmarkip Eqqartuussiviinut ilaapput.

Eqqartuussisoqarfiit sisamat tassaapput Eqqartuussisoqarfik Kujalleq, Eqqartuussisoqarfik Sermersooq, Qeqqata Eqqartuussisoqarfia aamma Qaasuitsup Eqqartuussisoqarfia. Eqqartuussisoqarfik Kujalleq, Sermersooq aamma Qeqqa kommunit ateqaatigisamik killeqarfiisa iluini suliassaqarfeqarput. Qaasuitsup Eqqartuussisoqarfiata suliassaqarfiinut ilaapput Avannaata kommunia kiisalu kommune Qeqertalik.

Eqqartuussisoqarfiit aamma Kalaallit Nunaanni Eqqartuussivik siullermeeriffiusarput, tassa eqqartuussivikkut suliassat taakkunanit siullermeerlugit suliarineqartarput. Suliaq taakkunani aalajangiiffigineqareeraangat illuatungeriit suliaq Nunatta Eqqartuussisuuneqarfianut ingerlateqqillugu suliareqqitassanngortissinnaavaat.


Takussutissiami qulaaniittumi takutinneqarpoq suliat eqqartuussisoqarfinni imaluunniit Kalaallit Nunaanni Eqqartuussivimmi siullermeerlugit suliarineqartartut. Taakkua eqqartuussutaat ingerlateqqillugit Nunatta Eqqartuussisuuneqarfianut suliareqqitassanngortinneqarsinnaapput. Nunatta Eqqartuussisuuneqarfiata eqqartuussutaa Eqqartuussiviit Qullersaannut ilaannikkut suliareqqitassanngortinneqarsinnaavoq. Eqqartuussiviillu Qullersaat naalagaaffiup iluani eqqartuussiviuvoq qulliunerpaaq.

Suliaq Eqqartuussiviit Qullersaannut ingerlateqqinneqassanersoq Ingerlatitseqqiinissamik Aalajangiisartunit nalilerneqartarpoq. Aatsaat suliaq tunngavimmigut pingaaruteqaruni Eqqartuussiviit Qullersaannut suliassanngortinneqarsinnaavoq.

Suliaq tunngavimmigut pingaaruteqarsinnaavoq, apeqqut Eqqartuussiviit Qullersaata siornatigut suliarinikuunngisaanut tunngappat aamma aalajangiineq allanut, suliami illuatungeriinnuunnaanngitsoq, pingaaruteqarsinnaappat.

Tamat oqartussaaqataanerat, inuiaqatigiit inatsisitigut illersugaanerat inuillu ataasiakkaat inatsisitigut innarlitsaalisaanerat eqqartuussivinnit pingaartinneqarpoq. Eqqartuussiviit suliassaat tunngaviusumik inatsimmi inatsisinilu allani, ilaatigut eqqartuussisarnermik inatsimmi, aalajangersarneqarnikuupput.

Eqqartuussiviit inatsisinik unioqqutitsinernut tunngatillugu pineqaatissiisarput kiisalu inuit, suliffeqarfiit pisortallu isumaqatigiinngissutaannik aalajangiisarput.

Pisortat inatsisit malillugit iliuuseqarnersut eqqartuussiviit aalajangiivigisarpaat aamma inatsisit tunngaviusumik inatsimmut nunallu tamalaat akornanni pisussaaffinnut naapertuunnersut pillugit apeqqutit suliarisarpaat.

Aamma akiliisitsisarnermik suliat, pigisanik agguaassinermik suliat aamma illuutinik pigisanillu piginnittussaatitaaneq pillugu nalunaarsuineq eqqartuussivinnit suliarineqartarput.

Tunngaviusumik inatsimmi ima allassimasoqarpoq: Eqqartuussiviit eqqartuussisinnaatitaapput.

Innuttaasut tamarmik inatsisit malillugit assigiimmik pineqarnissaat inuillu ataasiakkaat pissaanermik atornerluinermut illersorneqarnissaat eqqartuussiviit isumannaartartussaavaat. Taamaattumik tunngaviusumik inatsimmi allassimavoq eqqartuussisut attaviitsuusussaasut – tassa aalajangiigaangamik inatsit malittassavaat illuinnaasiortuussanngillallu. Politikkikkut aqunneqassanngillat soqutigisatilluuniit allat aalajangiisuutitassanagit.

Siullermik aalajangiiffiusartoq
Nunatsinni siullermik aaIajangiiffiusarfiit marluupput assigiinngitsut.

Eqqartuussisoqarfiit suliarisarpaat innuttaasunut tunngassutillit makku:

• pinerluttulerinermi suliat
• suliat ilaqutariinnermut tunngassutillit
• toqusut pigisaannik agguaassinerit (pigisat aningaasallu toqusup qimatai)
• akiliisitsisarnermik suliat

Kalaallit Nunaanni Eqqartuussiviup suliat inatsisitigut ajornakusoornerusut makku suliarisarpai:

• akiliisinnaannginneq pillugu suliat (akiliisinnaajunnaarnerit, akilersuiunnaarnerit, akiitsunik iluarsartuussiffigineqarnerit il.il.)
• pinerluttulerinermi suliat immikkut ittut (suliffimmi avatangiisit pill. inatsimmik, aalisarneq pill. inatsimmik il.il. unioqqutitsinerit)
• saqitsaannermik suliat nalinginnaat (aningaasanik akileeqqusinerit, pigisamik tunniusseqqusinerit il.il.)
• illuutinik pinngitsaaliissummik tuniniaanerit akiliisitsisarnermullu suliat paasiuminaassinnaasut, soorlu inerteqquteqarnerit, pigisamik qularnaveeqqutitut arsaarinnikkallarnerit il.il.
• suliat inatsisitigut paasiuminaatsuunertik pissutigalugu eqqartuussisoqarfinnit innersuussat

Suliat qulaani taaneqartut saniasigut Kalaallit Nunaanni Eqqartuussiviup suliarisarpai pigisanik nalunaarsuineq eqqartuussivimmullu akitsuutinik akiliisitsineq.
Akisussaaffigaattaaq eqqartuussisunik eqqartuussisoqarfinnilu sulisunik allanik ilinniartitsineq kiisalu eqqartuussisoqarfiit allaffissornikkut suliassaataasa ilaat suliarisarpai.

Aappassaannik aalajangiiffiusartoq
Nunatta Eqqartuussisuuneqarfia siullermik aalajangiiffiusartuniit immikkoorpoq, suliallu aappassaanneerlugit suliarisassat kisiisa suliarisarpai.

Tassa imaappoq, suliat Nunatta Eqqartuussisuuneqarfiani suliarineqartut tassaasarput eqqartuussisoqarfinni imaluunniit Kalaallit Nunaanni Eqqartuussivimmi aalajangerneqarsimasut, suliami illuatungiusup aappaata tamarmilluunniit isumaqataaffiginagit Nunatta Eqqartuussisuuneqarfianut ingerlateqqissimasaat.

Anguniagassatut takorluugaq
Anguniagassatut takorluugaq tassaavoq eqqartuussiviit inuiaqatigiinni sulineranni atuuffeqarnerannilu najoqqutassaq. Piffissaq eqqorlugu aalajangiisarnermikkut eqqartuussiviit eqqortoq naapertuilluarnerlu ullutsinnut naleqquttumik pikkorillutillu sulissutigissavaat – aalajangiinerillu tunngavilersorluagaallutillu paasiuminartuussapput. Taamaaliornikkut inunnit tatigineqarlutalu ataqqineqarsinnaassaagut.

Anguniakkat
Danmarkimi Eqqartuussiviit ukiunut 2023-2027 tunngatillugu anguniagassanik sisamanik aalajangiussaqarput, taakkulu eqqartuussiviit sulissutigerusutaannut immikkullu siuarsaavigerusutaannut naleqqersuutaapput:

• atuisunik qitiutitsineq
• sulianik sivikinnermik suliaqartarneq
• assigiissaarineq
• pitsaassuseq sullerissuserlu

Naleqartitat
Naleqartitagut ulluinnarni sulinitsinnut najoquttassaapput. Tamatumunnga ilutigitillugu naleqartitat iluaqutigalugit anguniagassatut takorluukkavut ukkattuarsinnaassavavut. Pingaartitavut tassaapput:

• akisussaassuseqarneq
• ataqqinnittumik pissusilersortarneq
• uppernassuseq
• ammasuuneq akuersortuunerlu

Tunngaviusumik inatsit, inatsit nr. 169 ulloq 5. juni 1953-imeersoq, Kalaallit Nunaannut eqqartuussisarnermik inatsit nr. 305 ulloq 30/04/2008-meersoq kingusinnerusukkut allannguutitalik nalunaarutillu